Categorie: Home

Categorieën
Home

De verandering van het Theaterlandschap vanaf 1969

De grote verandering in het  theaterlandschap  wordt in 1969 ingeluid met afnemende bezoekersaantallen en de aktie Tomaat, waar theaterstudenten een andere cultuur eisten met het bekogelen van acteurs. Een zachtaardige revolutie met  roep om vernieuwing die hard aankomt bij de gevestigde orde. Die frisse wind, het gevoel van de wereld te moeten verbeteren was een reactie op de burgerlijkheid. “In de opleiding wordt de originaliteit van de acteur centraal gesteld. Acteurs zouden niet ondergeschikt moeten zijn aan het bestel dat gericht was op consumptie van Theater. De bedoelingen van toneelschrijvers en makers waren niet belangrijk, het moest vanuit jezelf komen” 2). Het was de tijd van het experiment, van het locatie-theater, het gebruik van bestaande gebouwen als vlakkevloertheaters. De vlakke vloer doorbreekt de scheiding van speelvlak en toeschouwer in tegenstelling tot het meer traditionele lijsttoneel.

Opkomst van het nieuwe podiumaanbod werd gestimuleerd door de betrokkenheid van de makers centraal te stellen en niet de consumptie van theater.  Het Amsterdamse repertoiregezelschap Nederlandse  Comedie komt in de problemen. De eerste experimentele jonge groep theatermakers Het Werktheater ( met o.a. Shireen Strooker, Peter Faber) wordt gesubsidieerd. Theatermaken is niet uitsluitend meer het domein van hen die daarvoor een opleiding hebben genoten.  In Amsterdam wordt in 1969 het Shaffy theater geopend en Mickery gaat in1972 van Loenersloot naar Amsterdam. In Den Haag zijn veel theaters verdwenen, in de oorlog Kurhaus Cabaret (1942), Pier Paviljoen (1943) Princesseschouwburg (1945) en  erna o.a. Scala (1956) , Gebouw K en W (1964) De Dierentuin (1968), Kurhaus Paviljoen en de Kurzaal( 1970). Hoewel theaters worden gezien als een belangrijk deel van ons culturele leven 3) worden tot 1969 geen Haagse nieuwe theaters gebouwd, met uitzondering van Theater Pepijn in 1964, een particulier initiatief van Paul van Vliet. In Amsterdam ontstaan er vele nieuwe theatertjes in kelders, zolders, cafe’s en kerken. Het nieuwe podiumaanbod voor de kleine en middenzalen is een informeel alternatief als aanvulling op  het bestaande theater- en concertleven. Men sprak van herstel van het contact met de eigen generatie.

Categorieën
Home slideshow

De Haagse reactie op de vernieuwing

Patty Pontier in De Sterkste
Patty Pontier in De Sterkste, foto Pan Sok

De vernieuwing was volgens de traditionele aanhangers van de Haagse Stijl vooral een Amsterdamse aangelegenheid.” Het Haagse publiek blijft trouw aan de Haagse Comedie, die bevestigend toneel maakte en 1969 was een topjaar voor de Haagse Comedie”2a). De Haagse Comedie weert zich succesvol tegen de kritiek en uit het land komen er via Schouwburgdirecteuren steunbetuigingen aan  toneelicoon Paul Steenbergen.  Deze toneelheld van de Haagse Stijl (vanaf 1950 directeur Haagse Comedie) mocht niet weg2). Bovenin de Koninklijke Schouwburg was het Paradijs ingericht voor jonge makers van de Haagse Comedie. In 1969 wordt als ontmoetingsplek voor het alternatieve circuit, voor de vernieuwing, het  vlakkevloer-theater HOT( Haags Ontmoetingscentrum voor Theaterkunsten) geopend. De Haagse Comedie en de Nieuwe Komedie speelden er als huisgezelschappen. De Nieuwe Komedie gaat mee met de vernieuwing, krijgt in 1969 de Albert van Dalsumprijs en  richt zich met als achtergrond het jeugdgezelschap Arena op het vormingstheater. De Nieuwe Komedie kleurt zichzelf meer en meer als politiek vormingstheater in de democratiseringsgolf van die jaren. Aad Greidanus verlaat de Nieuwe Komedie en richt met Erik Vos in 1971 de Appel op, zij spelen in Theater aan de Haven. In 1976 verhuizen ze naar Het Appeltheater met het totale ruimteconcept. Speelvlak in relatie tot spel en publiek wordt voortdurend aangepast. De maatschappij kritische Nieuwe Komedie krijgt vanaf 1984 geen subsidie meer en wordt opgeheven. De begin jaren tachtig zijn turbulent voor de Haagse Comedie.  In 1984 wordt een artistieke stilstand bij de Haagsche Comedie vastgesteld, in 1985 gaf Guido de Moor de moed op, de Raad voor de Kunst zegt het vertrouwen op in de ooit zo populaire Haagse Comedie 3A).

Categorieën
Home

1985 Behoefte aan een nieuw Theater

Interieur HOT Theater Den Haag
Interieur HOT Theater Den Haag

Het margetheater komt in Den Haag niet van de grond, daarbij komt dat Den Haag een “artikel 12 gemeente” was: de gemeente was failliet. Veel kleine theaters zijn verdwenen, o.a. Vereeniging, Seinpost, Amicitia, Odeon, Op Gouden Wieken en Theater aan de Haven wordt na opheffen de Nieuwe Komedie met sluiting bedreigd.  Het alternatieve aanbod, de avant-gardistische creativiteit als die al bestond in Den Haag, was er niet te zien en het begrip paste niet bij de bestaande gezelschappen. ’t Paard van Troje programmeerde op zolder in de kleine theaterzaal experimenteel toneel. De voorhoedefunctie van dit POP centrum op toneel gebied werd door officiël Den Haag in het geheel niet opgemerkt. We maken in Den Haag in die jaren weinig en we zien onvoldoende van ontwikkelingen van nieuwe internationale groepen en stijlen. Den Haag dreigde de boot te missen. Een belangrijk moment voor het vernieuwingsdenken is de sluiting van het vlakkevloer-theater HOT in 1985. De reactie op de theaterkaalslag volgt  met de opening in 1987 van Branoul , Korzo en de Muziek- en Danstheaters aan het Spui. Waarschijnlijk door het ontbreken van een theaterschool in Den Haag stonden de jonge vernieuwende makers niet op de poorten van Den Haag te beuken om te beginnen. Het lijkt erop dat de behoefte aan vernieuwing in Den Haag groter was bij het cluster Politiek/ Gemeente  dan bij de makers.  Het beoogde  nieuwe vlakkevloertheater  paste in het cultuurgebouwendenken van Politiek/Gemeente. Is er een gebouw dan volgt de inhoud en het publiek vanzelf. Er moest iets nieuws komen, men wist niet hoe en het theaterveld was sterk verdeeld. In 1985 heeft de Gemeente daarom een nieuwe Stichting met de naam  Interim opgericht, die als kwartiermakers de opdracht hadden de presentatie van het ontbrekende en vernieuwende aanbod te organiseren.

Categorieën
Home

Theaterman Reinders (1985-2008) en zijn team

John Reinders in 1986
Theaterman Reinders (1985-2008) – Een Maastrichtse Amsterdammer in Den Haag.

John Reinders van het Amsterdamse Shaffy theater wordt aangesteld als directeur van de Stichting Interim en krijgt onder andere de opdracht om het gehuurde Theater aan de Haven te gaan exploiteren. De Stichting Interim krijgt een bestuur uit het vak: Steven van Dissel, de voorzitter en jurist, komt als enige niet uit een van de theaterorganisaties. De anderen wel: Fre Vooys-Bosma en Frank van Kreuningen,(Nieuwe Komedie), Godfried van Benthem van den Berg (Haagse Comedie) ,Pierre Bovens ( BVD jeugdtheater) en Rob Soetenhorst (De Appel) stellen de doelen: naast het programmeren van voorstellingen in Theater aan de Haven is een belangrijke taak het produceren van toneel en dans. Matti Austen en Chris de Jong van STOA stellen in 1985 de haalbaarheid vast in het rapport “ Het presenteren van kleine en middelgrote produkties op theatergebied” met begrippen als Margetheater en het Vlakke Vloer Theater. Met John Reinders kiest het bestuur niet voor iemand die zo goed zou kunnen passen in de Haagse sfeer, maar voor avontuur en leven in de “Behoudende Culturele Porceleinkast Den Haag”. “Het Gebeuren” wordt opgericht, een werknaam bedacht door Henze Pegman die voortkwam uit de Nieuwe Komedie. De Gemeente had verordonneerd dat zo mogelijk medewerkers nog op de loonlijsten van Nieuwe Komedie en HOT in dienst moesten worden genomen. Enkele technici , de schoonmaakploeg en het uitbaatcontract van de foyer van Theater aan de Haven met John en Margaret van Galen werden overgenomen. Nieuw in het team waren de door John aangezochte Hans Brouwer, Beleke Bagchus en Hillie Kuipers. Ze willen Den Haag opschudden en “Het” laten zien.

Categorieën
Home slideshow

Polylocatie en Theater aan de Haven

La Batarde guusje Eybers tramremise
La Batarde, regie Guusje Eybers, Tramremise

theater aan de havenHet Gebeuren had, dankzij het Theater aan de Haven, de beschikking over twee kleine theaterzaaltjes. Dat was volstrekt onvoldoende om in Den Haag ook te laten zien wat er in het land op theatergebied gebeurde. Dat was wel een opdracht aan de nieuwe club. Het Gebeuren introduceerde het begrip “polylocatie”. Dat kwam er op neer dat Het Gebeuren voor elke voorstelling in Den Haag het meest geschikte podium zocht. Dat was nog een hele klus maar leidde wel tot allerlei nieuwe contacten met, bijvoorbeeld, de mooie maar vrijwel nooit gebruikte zaal in het Conservatorium. Zo ontstond, in afwachting van het nieuwe Theater, een productiehuis met als thuishaven Theater aan de Haven met gebruik van theaters Korzo, Danstheater, Zeebelt en poly-locaties in de stad zoals Café Schlemmer, Sociëteit de Witte, De Staatsdrukkerij, Oude Stadhuis, het Westeindeziekenhuis, de Tramremise  en allerlei andere plaatsen. Inspirerend maar uit de nood geboren en voor de kleine organisatie enorm arbeidsintensief. De infrastructuur, met repetitie mogelijkheden en  de werkplaats van Theater aan de Haven, samen met de enthousiasmerende John Reinders en zijn team bleek bijzondere producties mogelijk te maken. “De (co)productiviteit was zeker in de beginfase enorm, geen fietsenrek in Den-Haag ontkwam aan onze artistieke onderdompeling.”

La Batarde guusje Eybers tramremise
La Batarde, regie Guusje Eijbers, Tramremise, foto Frank Veldman

Categorieën
Home slideshow

Het “Gebeuren” (1985-1993) produceren en stimuleren

de Knie Regie Ton vd Langkruis Spel Hubert Fermin rn Iris Lind 001

krant

Vanaf begin was duidelijk dat Het Gebeuren zou moeten werken aan een ander, vruchtbaarder Theaterklimaat in Den Haag. Niet uitsluitend distribueren maar vooral maken en stimuleren. “Toen eind 1985 Het Gebeuren voorstellingen ging organiseren in Theater aan de Haven was een van de voornemens niet alleen decors uit vrachtwagens te laden en voorstellingen van elders of anderen te presenteren, maar ook om zoveel mogelijk mensen uit vele creatieve hoeken in Den Haag te leren kennen en uit te dagen hun kunstje te vertonen. Alleen op die manier kon het grauwe imago van Den Haag als kunststad wat kleur krijgen” 4). De zoektocht naar Haagse talenten en mogelijke samenwerkingen begon. Het budget werd naast de programmering gebruikt voor de productiefunctie. De eerste beredeneerde sprong in het duister was met Ton van de Langkruis die de eerste productie Knie maakte en na die kans vaststelde dat hij geen regisseur moest worden. Wel werd hij met Winternachten / Writers Unlimited belangrijk voor het Theater aan het Spui en de stad. Het Gebeuren richt De Bastaard op met Kim Zeegers, Guusje Eijbers en Johan Doesburg. De Bastaard produceerde o.a. Smile Please regie Kim Zeegers, Grieks regie Johan Doesburg, Catastrophe regie Guusje Eijbers en de laatsten samen Het Spookhuis. Het Gebeuren bleek voor de jonge makers in Den Haag van groot belang want er werd een klimaat geschapen waarin zij konden gedijen.

de Knie Regie Ton vd Langkruis Spel Hubert Fermin rn Iris Lind 001
de Knie Regie Ton vd Langkruis Spel Hubert Fermin en Iris Lind, foto Pan Sok

De scepsis was al na het eerste seizoen omgeslagen in enthousiasme. “Het Gebeuren heeft zich in haar korte tijd van het bestaan ruimschoots bewezen” zegt Wethouder Verduyn Lunel in 1987. Veel aandacht trokken de grote eendagsprojecten De zon gestrand op het Scheveningse strand op 21 juni: een verzameling van speciaal ontworpen theatrale projecten van (vooral) Haagse kunstenaars. Het project werd het volgende jaar onder de naam De Langste Dag herhaald.

Ook kreeg Het Gebeuren de opdracht de organisatie op zich te nemen van het wat zieltogende zomertheaterfestival op het Plein, wat door het Gebeuren werd opgekrikt tot De Haagse Zomer, die sterk in populariteit groeide. “Er wordt weer gepraat over dingen die gebeuren en niet meer alleen over dingen die op sterven na dood zijn”4a) Na een aantal jaren, vlak voor de opening van het Nieuwe Theater wordt het festival door het nieuwe gemeentebestuur wegbezuinigd.

Categorieën
Home

Politiek en het nieuwe theater?

De belangrijkste opdracht aan de Stichting Interim was een plan te ontwikkelen voor een nieuw theater, met, tenminste, een “middenzaal” (350 tot 500 bezoekers) en een kleine zaal (100 tot 250 bezoekers). Er lag een door de Haagse Comedie (zakelijk leider Hans van Westreenen) ontwikkeld plan om zo’n complex te bouwen achter de Koninklijke Schouwburg, die zelf ook aan restauratie toe was. Daar was –ook binnen de Stichting Interim- geen onvoorwaardelijke steun voor: men vreesde dat daardoor alle financiële middelen in feite ter beschikking van de Koninklijke Schouwburg en Haagse Comedie zouden komen en er onvoldoende ruimte zou zijn voor onafhankelijker visies op het meer avantgardistische theaterveld.

politiek in het nieuwe theater
Krankheit, regie Kim Zeegers

Deze verschillende visies werden ook in de Gemeenteraad van Den Haag duidelijk uitgedragen: de plannen voor nieuwbouw achter de Schouwburg konden rekenen op een kleine meerderheid (23-22 stemmen) in de Raad, de toenmalige VVD-CDA-coalitie. De oppositie had niet veel op met het als nogal behoudend beoordeelde kunstbeleid van de Koninklijke Schouwburg en de Haagse Comedie. Door de nood gedwongen -want de zeer beperkte beschikbare cultuurgelden voor de Stichting Interim lieten geen ruimte voor enig alternatief plan- werd ingestemd met de uitgewerkte plannen voor de aanbouw achter de Koninklijke Schouwburg. John Reinders zou dan, als adjunct directeur van de Koninklijke Schouwburg, verantwoordelijk worden voor de productie en presentatie van voor de midden- en kleine zaal geschikte theatervoorstellingen. Voordat het definitieve plan door de Gemeenteraad was behandeld vonden er Gemeenteraadsverkiezingen plaats: de meerderheid van de coalitie verdween en werd vervangen door een “linkse” meerderheid (23-22 stemmen!) die een coalitie tot stand bracht. Een nieuwe lente, een nieuw geluid voor alle plannen en vooral voor die van de sector cultuur.

Categorieën
Home slideshow

Waar het nieuwe Theater te bouwen?

Samenwerking De Bastaard in beeld, Het Spookhuis, regie Guusje Eijbers en Johan Doesburg, foto Frank Veldman

Het was niet meer vanzelfsprekend dat het nieuwe Theater achter de Koninklijke Schouwburg zou komen. Wethouder Adri Duivesteijn en de nieuwe wethouder cultuur Jack Verduyn Lunel kwamen met het voorstel om een nieuw theater aan het Spui te bouwen, waar –in het kielzog van het nieuwe stadhuis en de nieuwe zalen van het Muziek- en Danstheater- nieuwe publieksgebouwen moesten worden gevestigd. Er kwam nu veel extra geld beschikbaar voor een nieuw theater uit de begroting voor Stadsontwikkeling. Dat bood alternatieve mogelijkheden en het plan voor aanbouw achter de Schouwburg werd even in de ijskast geparkeerd.

Samenwerking De Bastaard in beeld, Het Spookhuis, regie Guusje Eijbers en Johan Doesburg, foto Frank Veldman
Samenwerking De Bastaard in beeld, Het Spookhuis, regie Guusje Eijbers en Johan Doesburg, foto Frank Veldman

John Reinders kreeg de opdracht om de ontwikkeling van een nieuw plan vanuit de theaterwereld aan te sturen. Architect Herman Hertzberger werd aangezocht om een theatercentrum te ontwerpen dat multifunctioneel zou zijn en de combinatie wonen-uitgaan-werken in zich moest verenigen, hoek Spui-Amsterdamse Veerkade. De Stichting Interim omhelsde de nieuwe plannen, zij het dat daarover in de gelederen van Koninklijke Schouwburg en Haagse Comedie grote weerstand bestond: zij zagen de vrijwel uitgewerkte plannen voor de uitbreiding van de Schouwburg, en daarmee van de faciliteiten van de Haagse Comedie, in rook opgaan. De andere “partijen” in het Stichtingsbestuur stemden er evenwel mee in.

theater overzicht
Wonen, werken, uitgaan aan de “overkant” – Theater aan het Spui

In dec. 1987 vragen theaterdirecteuren van Haagse Comedie, De Appel, Nederlands Dans Theater, Residentieorkest en Kon. Schouwburg de gemeenteraad om een denkpauze voor de nieuwe Theatercentrum plannen. “De individuele belangen spelen een grote rol” stelt wethouder J. Verduyn Lunel (PVDA)” en gaat door 4b). De concentratie van instellingen op het gebied van podiumkunsten en andere culturele voorzieningen aan het Spui en het verwachte resultaat van exploitatie en bespeling van het nieuwe “Margetheater” was uitgebreid in discussie. Met een meerderheid van één stem werd tenslotte besloten het plan van Verduyn Lunel te volgen: een –zelfstandig- nieuw theater was geconcipieerd! Het bestuur van Stichting Interim gaf opdracht het pakket van eisen voor het theatergedeelte te ontwikkelen en tot uitvoering te brengen. De Stichting Interim hief zichzelf niet op, maar werd omgezet in een nog steeds fungerende Stichting Theater aan het Spui (nieuwe naam vanaf 2012). De Gemeente droeg de exploitatie van het nieuwe theater aan de Stichting over en ging met de Stichting een huurcontract aan.

Categorieën
Home slideshow

6 maart 1993, de geboorte van een nieuw Theaterconcept

John Rijnders: Autoriteit was hem vreemd, personen met een hogere status kende hij niet.
herman hertzberger
Herman Hertzberger: Uit Vrij Nederland 23-6-2012, foto Eddo Hartmann

Er was geen blauwdruk en Architect Hertzberger en Theaterdirecteur Reinders ontwikkelen het eerste nieuwbouw vlakkevloer theater in Nederland. Een prestatie van formaat.  Want er wordt een fraai complex afgeleverd met  het sleutelwoord  “toegankelijkheid”. Een droom wordt werkelijkheid en John Reinders werd de directeur van het nieuwe theater, dat de naam Theater aan het Spui kreeg. VVD wethouder Ans van der Berg, oorspronkelijk een van de tegenstemmers, opent 6 maart 1993 het nieuwe theater. Een paar dagen later gevolgd door de openingsvoorstelling Miau van Guusje Eijbers. TahSpui verzorgt ook de openingsact voor het Theatercentrum complex op 3 juni 1993 (zie verhaal ‘Reier Pos’ en ‘Open Doekjes’)  door burgemeester Ad Havermans en de nieuwe wethouder cultuur Louise Engering, waar de vonken letterlijk van af spatten. De zwarte dozen en de grote holle foyer met zichtbare aan- en afvoerbuizen waren niet meteen het idee van “Toute la Haye”. John Reinders legt uit; “In een modern theater moeten alle middelen worden ingezet om de wereld van de theatermaker te scheppen. De uiterste consequentie is dat zelfs de ruimte waarin de voorstelling zich afspeelt, geen bijzondere eigenschappen mag hebben, geen balkonnetjes, geen vaste tribunes, geen belemmeringen, kortom Theater aan het Spui.” In 1998 voegt hij er aan toe; “Theater aan het Spui is niet makkelijk in weinig woorden te vangen. Dat komt door de veelzijdige invulling van het Theater. We presenteren niet alleen een selectie uit het landelijke aanbod van het toneel, dans en jeugdtheater, maar staan ook mee vooraan als nieuwe, andere zaken in Den Haag de kop opsteken: eigen producties, festivals en “nieuwe geluiden”. Het Theater is een ontmoetingsplek voor toeschouwers, makers, ideeën. Voor de meesten een weerzien met het bekende, voor anderen een zoektocht naar nieuwe verrassingen en avonturen. Theater aan het Spui waar doorlopend dingen gebeuren”.  Het theater bleek in een grote behoefte te voorzien. De 10.000 bezoekers van Theater aan de Haven worden 55.000 bezoekers aan Theater aan het Spui.

John Rijnders: Autoriteit was hem vreemd, personen met een hogere status kende hij niet.
John Reinders: Een “gekooide theaterleeuw” aan het Spui
Categorieën
Home

Artistiek beleid, weg van de begaande paden

Theater aan het Spui onderscheidt zich van andere podia in de stad door een brede aanpak, (vernieuwend theater, moderne dans, festivals, moderne muziek, video, locatie projecten, literatuur enz.). Het theater ervaart dat het bestaan van een breed podium activiteiten uitlokt. Opvallende constatering is dat het vaak niet de bestaande groepen, maar de nieuwelingen zijn die veel publiek trekken 5). Voornaamste taak van het Theater aan het Spui is het laten zien van ontwikkelingen op het gebied van professionele moderne dans en toneel. Dit alles onder de noemer “avontuurlijk theater”, de toeschouwer gaat met de maker mee op ongebaande paden. Als voorbeeld de voorstelling 06 naar een film van Theo van Gogh, van het Nationale Toneel (het NT), bewerking en regie Johan Doesburg, voert de toeschouwers interactief mee.

Andere repertoire- gezelschappen dan het NT zijn regelmatig te gast aan het Spui. Voor een groot aantal structureel gesubsidieerde gezelschappen is Theater aan het Spui een belangrijke speelplek. De grote gezelschappen van buiten Den Haag komen langs ( NNT, Galili, Oostpool, Zuidelijk Toneel, TGA, Ro-Theater, Orkater) veel dansgezelschappen De Chatel, Dance Works Rotterdam, Conny Jansen en middelgrote groepen als Alex D’Electrique, Theatercompagnie, Carver, Rieks Swarte, Het Vervolg, Barre Land, DNA, Els inc. Growing up In Public, Hans Dagelet, Helmert Woudenberg, Van Houts en de Ket, Huis van Bourgondië, John Buisman, Keesen & Co, Made in da Shade, Productiehuis Brabant, Rogie & Company, Suver Nuver, Truus Bronckhorst, Veenfabriek en de Wetten van Kepler 6).

Door continuïteit in presentatie te bieden bouwt Theater aan het Spui een publiek op voor de onbekendere groepen. Voor bijvoorbeeld Alex D’Electrique “niet het woord of verhaal ligt aan de basis van het theater, maar de opwinding” is het de vaste ontmoetingsplek met een publiek dat trouw en in grote getale komt.

Categorieën
Home slideshow

Presentatie en Productie Theater aan het Spui

productie
Overleg over structurele productiesubsidie, minister Hedy d'Ancona en wethouder Louise Engering

Naast het presenteren van het landelijk aanbod was het actief ontwikkelen van een Haags aanbod middels producties en coproducties een belangrijke taak . Zoals het door de Gemeente in de Winternota van 1995 werd geformuleerd: Het tot stand brengen en of begeleiden van Toneelproducties. Reinders bleek een goede neus te hebben voor mensen met ideeën. Na de opening bleek er onvoldoende budget voor de exploitatie, laat staan voor de productiefunctie. De tekortkomingen op de exploitatie gingen direct ten koste van de productiefunctie waarvoor nauwelijks geld beschikbaar bleef. Spanning tussen de subsidiegever en het nieuwe theater was onvermijdelijk, omdat de Gemeenteraad een budget- neutrale vernieuwing was gesuggereerd voor het opheffen van HOT en Nieuwe Komedie, hetgeen natuurlijk onmogelijk was. De Gemeente heeft de productiefunctie niet structureel ondersteund om de zogenaamde vlieghoogte van het Theater aan het Spui te verbeteren.

productie
Overleg over productiesubsidie, minister Hedy d’Ancona en wethouder Louise Engering (rechts Hillie Kuipers), foto Hendriksen

TahSpui ambieerde met nadruk om ook een productieplek te zijn, een niet-onlogische gedachte in het vervolg op de succesvolle Gebeuren producties. Confrontatie van afspraken, verwachtingen en belangen volgt. In mei 2000 stelt de adviescommissie “De hoge verwachtingen bij de start zijn, als men terug kijkt op de afgelopen periode, niet geheel waargemaakt”. Omdat de commissie de redenen niet kan aangeven vervolgt men met “Het (theater) zou een kans moeten krijgen om met voldoende financiële toerusting een productiefunctie te vervullen” en stelt een productiesubsidie van 770.000 per jaar voor. In eerste instantie voor twee jaar. Maar de Gemeente neemt het advies niet over, de productiesubsidie wordt niet gehonoreerd: Het Theater aan het Spui verliest zijn kennelijk ongelijke strijd.

Naast de bijzondere Theatercircuit programmering en de grote festivals bleef TahSpui toch met de vaak schaarse middelen die ter beschikking stonden doorlopend een theater van eigen theaterproducties en kleinschalige dansevenementen, waar jonge makers een kans kregen. Johan Doesburg, Guusje Eybers, Annette Speelt, Greg Nottrot, Annechien Koerselman, Reier Pos kregen steun en konden onder de vleugels van TahSpui produceren. Ola Mafaalani wordt gecontracteerd voor 4 jaar ”Artist in residence” bij TahSpui, het contract van 2001 heeft helaas geen lang leven. Voor het opzetten van productiekernen rond deze makers kwam in de Reinders periode geen structurele steun, wel voor Annette Speelt in 2004. Desondanks is TahSpui mede bepalend voor het culturele gezicht van Den Haag en daarmee een belangrijke factor voor het culturele klimaat van Den Haag.

Categorieën
Home slideshow

Huisgezelschappen: het Nationale Toneel, Djazzex, Stella Den Haag en Annette Speelt

Voldoende Koolhydraat, productie: Het Gebeuren / Het Nationale Toneel.Van l. naar r.: Elja Pelgrom, Jules Royaards, Jacqueline Blom, Frank Houtappels, Gijs Scholten van Aschat.
Voldoende Koolhydraat, Het Gebeuren / Het Nationale Toneel. Van l. naar r.: Elja Pelgrom, Jules Royaards, Jacqueline Blom, Frank Houtappels, Gijs Scholten van Aschat, foto Pan Sok

De succesvolle projekten aanpak van het Gebeuren met jonge Haagse Makers werd  verplaatst naar het Theater. Uitgangspunt voor het nieuwe Theater was dat het een vaste speelplek voor het grootste stadsgezelschap zou zijn en  een aantal andere vaste bespelers zou hebben die  invulling moesten geven aan het gewenste beeld; een mengeling van moderne dans, vernieuwend repertoire, kleinschalig experiment en jeugdtheater. Zo werden de Haagse groepen Djazzex, Het Nationale Toneel en Stella Den Haag de vaste bespelers van het Theater aan het Spui. Gevorderd historisch inzicht leert dat Djazzex werd opgeheven nadat in 1996 de subsidieaanvraag wordt afgewezen.  Tussen de opvolger van de Haagse Comedie, het Nationale toneel en Theater aan het Spui heeft vanaf het begin een hechte band bestaan. Hans Croiset oprichter van het NT heeft de grote zaal mee bedacht en hij heeft er per seizoen 2 op de zaal gemaakte producties uitgebracht. Wisseling van de leiding (3 x in 8 jaar 1993-2000 ) bracht ook een wisselende houding t.o.v. Theater aan het Spui. Evert de Jager het NT keert zich vrijwel onmiddellijk van het TahSpuipui af. Hij zet in op “het eigen huis” achter de Kon. Schouwburg. Eind 1999, na 6 jaar samenwerking, wordt duidelijk dat het NT zich zal richten op de Kon Schouwburg en op 5 mei  2001 neemt het NT definitief afscheid  van Theater aan het Spui.

Het Jeugdtheater NJT en Pssstt waren opgeheven en  Hans van den Boom en Cees Debets worden gevraagd naar Den Haag te komen. Stella Den Haag wordt in 1990 opgericht en wordt het huisgezelschap voor kinder- en jongeren theater in Theater aan de Haven en later Theater aan het Spui. Maar Stella had ook haar zinnen gezet op een eigen ruimte en die wordt ook al snel gerealiseerd in de Nobelstraat. Voor Theater aan het Spui is het verdwijnen van de vaste bespelers een aderlating, Theater aan het Spui moet met minder vaste inkomsten op zoek naar nieuwe kansen in het theatercircuit. Van 2005 tot 2008 was Annette Speelt het huisgezelschap en zij brachten een eigen financiering mee.

Annette speelt

Categorieën
Home

Kleinschalige dans

DeDutchDontDanceDivision

Den Haag wilde graag Dansstad zijn maar miste veel uit het aanbod van binnenlandse en buitenlandse makers. De kleinschalige dans was geen aandachtspunt bij het NDT van Carel Birnie en het Danstheater was te groot en te duur. Sinds Korzo in samenwerking met Het Gebeuren dans programmeerde werd een verbetering vastgesteld, maar de mooie verwachting van de commissie  Kleinschalige dans, een advies in 1991 over het nieuwe theater aan het Spui, wordt volledig waargemaakt. Birnie vertrekt in 1992 voor de opening van Theater aan het Spui bij het NDT, de samenwerking blijft goed en NDT 3 geeft een aantal voorstellingen bij TahSpui. De nationale en internationale programmering van dans is bij Theater aan het Spui in goede handen, dansvoorstellingen als Accrorap, Increpazion Danza of Earthfall en Alis uit Frankrijk zijn interessante krenten in de pap. Dans blijft het voornaamste item in de grote zaal, ook wordt in bescheiden mate ingegaan op verzoeken om voorstellingen te monteren 5).

Villa Goldberg, Sanne van der Put, foto Eric van Nieuwland
Villa Goldberg, Sanne van der Put, foto Eric van Nieuwland

Er is in de jeugdprogrammering ook aandacht voor jeugddans. Stella, Introdans, The Meekers, de Stilte zijn gezelschappen die erg welkom zijn en prachtige voorstellingen laten zien.

Theater aan het Spui heeft met haar dansprogrammering en samen produceren met jonge Haagse makers zoals Glenn van der Hoff, Sanne van der Put , Lonneke van Leth, DeDutchDontDanceDivision, (Thom Stuart en Rinus Sprong) gezorgd voor een sterke verlevendiging van het Haagse dansklimaat.

Categorieën
Home

De Festivals

Antiprotest Haagse Zomer
Antiprotest Haagse Zomer

Het deelnemen aan en presenteren van festivals en bijzondere evenementen was een belangrijk doel. Het Theater aan het Spui ontwikkelde zich door de jaren heen tot een uitstekende festival-locatie. De combinatie met andere zalen in de onmiddellijke omgeving (Phillipszaal, Lucent en Nieuwe Kerk) en de mogelijkheid één gebouw te vormen met het Filmhuis en de flexibiliteit van zalen en foyer maken bijzondere dingen mogelijk. Er is een vanzelfsprekendheid om Theater aan het Spui als festivalplek te gebruiken5). Een door TahSPui geïnitieerd festival als CaDance is inmiddels de absolute koploper op het gebied van de moderne dans, een festival dat samen met Korzo werd uitgebouwd  en waarin  ook de productie van 1 of 2 voorstellingen door TahSpui werden ontwikkeld. Met de latere profilering van Korzo als dansproductiehuis is de artistieke leiding van het festival overgedragen aan Leo Spreksel, artistiek directeur dansprogrammeur van Korzo. Samen met Terts Brinkhoff werd De Parade naar Den Haag gehaald. TahSpui speelt een belangrijke rol bij etnische manifestaties die vanuit de eigen doelgroep worden georganiseerd.  Enkele Festivals die er plaats vonden; De Presentatiedagen van Rabarber, een deel Uitfestival, Festival In De Branding en het Winti-Festival, Holland Dance Festival, Crossing Border Festival,  Winternachten (nu Writers unlimited etc.), The Music in my Head, Festival Iranians on the Move,  Kunstbende, Hindoestaans Filmfestival, Paard Op Hol, Todays Art, de Binnenach, de Cultuurnacht, Festval de Betovering, Boekids, Bollywood, Hindustaans Vrouwenfestival, Wereldreis in Eigen Stad. Door de samenwerking met het filmhuis, het gegeven dat er 3 voorstellingsplekken mogelijk zijn, de flexibiliteit van theatrale middelen en mogelijkheden blijkt dat Theater aan het Spui een zeer geslaagde plek is voor bijzondere manifestaties en festivals.  Het Movies that matter-festival, onder auspiciën van Amnesty International, vindt de laatste jaren ook plaats in het Filmhuis en Theater aan het Spui en zorgt voor een enorme toeloop van internationaal publiek en filmmakers.

GezelligTAHS_DSC4359

Categorieën
Home

Jeugdtheater

Voorleesdag in 1994
Voorleesdag in 1994

Het jeugdtheateraanbod in Nederland is in de negentiger jaren toonaangevend en Theater aan het Spui is een zeer geschikt podium voor het meest bijzondere en actuele aanbod. Huis aan de Amstel, Speeltheater Holland, Unieke Zaken, Rosa Sonnenvanck en Stella Den Haag zijn graag geziene  gasten. Theater aan het Spui laat dit aanbod vaak als enige podium in Den Haag zien.

Pssstt, Peter Pan en NJT zijn de Haagse gezelschappen die tot medio 1990 actief waren. De gemeente beëindigde in 1990 hun subsidie en koos voor een jeugdtheatergezelschap; Stella Den Haag.

In samenwerking met het Centrum Kunstzinnige Vorming, later Het Koorenhuis worden schoolvoorstellingen georganiseerd en staan er met grote regelmaat bussen met kinderen voor de deur.  Vanaf 1994 worden jaarlijks de voorronden van De Kunstbende in TahSpui gehouden. De hele organisatie werkt mee aan deze, voor de deelnemers zenuwslopende dag om vervolgens met de winnaars naar de landelijke finale  in Utrecht af te reizen. De eerste editie van de Voorleesdag in 1994 is een groot succes waar het hele gebouw voor gebruikt en verbouwd is. Rondom een verhaal van Annie MG Schmidt worden o.a. in een berbertent in de zaalomloop, in de technische ruimtes en de kantoren voorstellingen gemaakt en voorgelezen.

In samenwerking met Stella Den Haag wordt in 1998 een jongerentheaterfestival Den Haag Okt georganiseerd, een festival voor jongeren. In de hele maand oktober worden op jongeren gerichte programma’s en voorstellingen gehouden. Jeugdtheaterschool Rabarber brengt elk jaar een zeer succesvolle Kerstproductie uit. Met jeugdtheater Pierrot wordt geprobeerd in kaart te brengen welke Haagse jeugd-theatermakers door kunnen stromen naar het grotere podium van Theater aan het Spui en zo is bijvoorbeeld de Marokkaanse theatermaker Shoukri een aantal malen te zien. Door een bezuinigingsronde van de Gemeente Den Haag besluit Theater aan het Spui noodgedwongen het  jeugdtheateraanbod  uit de programmering te schrappen. Zo verdwijnt inTheater aa het Spui het landelijk aanbod van gesubsidieerde jeugdtheater en dat is helaas lange jaren zo gebleven.

Categorieën
Home slideshow

Locatieprojecten

Het Gebeuren kon in Theater aan de Haven vaak niet terecht met de ideeën van de makers en de polylocatie gedachte was het uitgangspunt. Nadat de zeer ruime mogelijkheden van zalen en foyer van Theater aan het Spui ter beschikking waren bleef men  projecten op locatie ontwikkelen.  De zoektocht naar middelen om de ambities van het Theater en de makers waar te maken was vermoeiend, maar TahSpui maakte zonder structurele ondersteuning samen met anderen toch een aantal zeer bijzondere locatieproducties, waaronder; Van Oldenbarnevelt (Hollandia in de Nieuwe Kerk), Orlando (Thom Stuart, DeDDDD in de Grote Kerk), Spinoza (Zuidelijk toneel Hollandia in bankgebouw Kneuterdijk) en Office 2002 ( Reier Pos, aan de gevel van het Haagse stadhuis).

12

office2002o

Categorieën
Home

Samenwerking Spuiplein en Theatercentrum

In de openingsbrochure van 1993 wordt de verwachting uitgesproken dat het amalgaam van instellingen aan het Spui – De Philipszaal en het Residentie orkest, het AT&T Danstheater met het Nederlands Danstheater, Cinematheek/ Haags Filmhuis, Stroom/HCBK, het Kijkhuis -garant zou staan voor interessante programma’s op het gebied van muziek, theater, dans, video, beeldende kunst en film.

Op initiatief van John Reinders werd een Stichting Spuiplein opgericht en er werd idealistisch hard aan getrokken om gezamenlijk prestaties neer te zetten. In de praktijk bleek het “Pleindenken” (op papier zo leuk)  te worden gedwarsboomd door de grote Ego’s in de cultuur en de muur van trams en auto’s. En zeggen sommige bronnen, omdat het John Reinders nogal eens aan voldoende Haagse diplomatie ontbrak. “Overleggroepen van culturele instellingen gaan goed als men het heeft over het algemeen nut. In Den Haag is dit mislukt omdat men elkaar de maat moest nemen met plussen en minnen.” 7) Zo mislukte voortdurend de pogingen om met z’n allen een goed functionerend Uitbureau, m.b.v. een kassasysteem van de grond te tillen. Later werd vastgesteld door gezelschappen, theaters en bestuurders dat het Spuiplein ophield bij de tramrails en dat de “overkant” vooralsnog op zichzelf was aangewezen. Aan die overkant was de samenwerking Theater een het Spui en Filmhuis programmatisch zeer goed, wat zich vooral manifesteert bij Festivals. De invulling aan beide kanten van het Spuiplein en de samenwerking van de culturele instellingen zal ongetwijfeld op de agenda van de stad blijven.

Categorieën
Home

Zichtbaarheid Theater

Cees Debets op zijn oude theaterstoelen
Cees Debets op zijn oude theaterstoelen

De combinatie  wonen, werken, uitgaan werd voor de bewoners van de appartementen niet het beoogde feest, gezien de klachten van geluidsoverlast. Ook de gewenste uitstraling van het Cultuurcluster, hoek Spui-Amsterdamse Veerkade, bleek niet aan de verwachtingen te voldoen.  Indisch Cultureel Centrum werd niet gerealiseerd, de organisatie Stroom bleek slecht te vinden nadat de entree via het Filmhuis niet werkte. Ook het Kijkhuis, Worldwide Video trokken hun eigen plan en verhuisden naar elders. Theater aan het Spui en Filmhuis kregen de mogelijkheid om de publiciteitsmast voor naamgeving te gebruiken. Het bestuur geeft opdracht bij het 5 jarig bestaan om Sterkte- en Zwakte-analyse van het nieuwe Theater te maken. Het door Motivaction opgestelde rapport in 1998  heeft het over de negatieve aspecten van de ligging van het Theater, de onzichtbaarheid etc. Na 20 jaar aan de “overkant” van Dans- en Muziektheater is TahSpui nog steeds ontevreden over de weggestopte introverte entree.

“De theaters in Nederland zijn onopvallend van architectuur, niet ingericht op grandeur of vorstelijk vertoon” maar in Den Haag is men wel op enig vertoon gesteld “3). Er is door het Theater al veel moeite gedaan om de entree op te “lichten” en op te leuken. Nu er voor de eerstkomende jaren een Spuigat aan de overkant wordt verwacht voor het beoogde nieuwe Muziekforum zal wederom serieus gewerkt gaan worden aan de uitstraling van Theater aan het Spui.

Categorieën
Home

Voorstellingen en bezoekers

Theater aan het Spui - Foyer - Foto Maurice Haak
Denise overziet de foyer., foto Maurice Haak

De lat werd in het voorgenomen beleid hoog gelegd met de kanttekening dat de programmering van het Theater altijd een afgeleide zal zijn van het aanbod. Ambitieus werd gestreefd naar 350 voorstellingen en 60.000 bezoekers per jaar. In alle prognoses en in brochures wordt het aantal 60.000 bezoekers als maximaal haalbaar genoemd. Theater aan de Haven haalde ca. 10.000 bezoekers per jaar en Het Gebeuren op locatie ook 10.000 bezoekers.

In 1994 worden na 2 seizoenen 56.563 bezoekers gehaald. Geen felicitaties van de Gemeente maar er ontstaat een discussie met de afdeling Cultuur, de Gemeente wil naar 100.000 bezoekers. Dit werd door het bestuur onhaalbaar en onuitvoerbaar geacht. In 1996 kwamen er 49.057 bezoekers  en in 1997 350 voorstellingen met 54.750 bezoekers. Een laagterecord werd gevestigd in 2000 met 330 voorstellingen en 42.000 bezoekers, omdat op het laatste moment voorstellingen van het NT worden ingetrokken.  In 2001 worden in het jaarverslag 401 voorstellingen vermeld met 52.000 bezoekers.

Om te weten te komen wat het publiek vindt van vaak onbekende makers is in 1998 “Toneelkijkers” ingesteld. Het zijn ca. 50 bezoekers, die per seizoen  de voorstellingen beoordelen en een  jury bepaalt aan de hand van die gegevens de Toneelkijkerprijs.

Categorieën
Home Interviews met Cees Debets slideshow

Cees Debets, het nieuwe geluid vanaf 2009

1Theater aan het Spui - Foyer - Foto Maurice Haak (4)
Voel je thuis, foto Maurice Haak

John Reinders draagt in januari 2009 het stokje over aan de nieuwe directeur van zijn keuze Cees Debets. In de Theater aan het Spuimagazines van de afgelopen jaren stond bij wijze van seizoensopening een interview met Cees Debets (50). Debets, oa. ex-jeugdtheater Stella en ex-Crossing Border, maakte geen geheim van zijn ambities. De nieuwe directies van het NT, KS en TAHS besluiten, nu het Toneelgebouw achter de Schouwburg ook is gerealiseerd, om samen te werken in de Toneelalliantie. Uit de interviews, u vindt ze hierbij in gecondenseerde vorm, rijst het beeld op van een man die naast theaterdirecteur vooral ook het theater een nieuw elan wil geven. En daarin nu al slaagt. Het  theater runnen is in zijn ogen het publiek onthalen op een voorstelling die beklijft maar daarnaast ook het publiek en de spelers  plezieren in een prettige omgeving. Zijn huidige aktie ter vervanging van de theaterstoelen is daar van een sprekend voorbeeld. Klik voor de interviews op de Tab bovenaan de Homepage.

 

1Theater aan het Spui - Premiere Schuldeisers - Foto Maurice Haak (16)