Guusje Eijbers – van HOT naar TAHS

Vanaf begin was duidelijk dat Het Gebeuren zou moeten werken aan een ander, vruchtbaarder Theaterklimaat in Den Haag. Niet uitsluitend distribueren maar vooral maken en stimuleren. “Toen eind 1985 Het Gebeuren voorstellingen ging organiseren in Theater aan de Haven was een van de voornemens niet alleen decors uit vrachtwagens te laden en voorstellingen van elders of anderen te presenteren, maar ook om zoveel mogelijk mensen uit vele creatieve hoeken in Den Haag te leren kennen en uit te dagen hun kunstje te vertonen. Alleen op die manier kon het grauwe imago van Den Haag als kunststad wat kleur krijgen” 4). De zoektocht naar Haagse talenten en mogelijke samenwerkingen begon. Het budget werd naast de programmering gebruikt voor de productiefunctie. De eerste beredeneerde sprong in het duister was met Ton van de Langkruis die de eerste productie Knie maakte en na die kans vaststelde dat hij geen regisseur moest worden. Wel werd hij met Winternachten / Writers Unlimited belangrijk voor het Theater aan het Spui en de stad. Het Gebeuren richt De Bastaard op met Kim Zeegers, Guusje Eijbers en Johan Doesburg. De Bastaard produceerde o.a. Smile Please regie Kim Zeegers, Grieks regie Johan Doesburg, Catastrophe regie Guusje Eijbers en de laatsten samen Het Spookhuis. Het Gebeuren bleek voor de jonge makers in Den Haag van groot belang want er werd een klimaat geschapen waarin zij konden gedijen.

de Knie Regie Ton vd Langkruis Spel Hubert Fermin rn Iris Lind 001 — de Knie Regie Ton vd Langkruis Spel Hubert Fermin en Iris Lind, foto Pan Sok

De scepsis was al na het eerste seizoen omgeslagen in enthousiasme. “Het Gebeuren heeft zich in haar korte tijd van het bestaan ruimschoots bewezen” zegt Wethouder Verduyn Lunel in 1987. Veel aandacht trokken de grote eendagsprojecten De zon gestrand op het Scheveningse strand op 21 juni: een verzameling van speciaal ontworpen theatrale projecten van (vooral) Haagse kunstenaars. Het project werd het volgende jaar onder de naam De Langste Dag herhaald.

Ook kreeg Het Gebeuren de opdracht de organisatie op zich te nemen van het wat zieltogende zomertheaterfestival op het Plein, wat door het Gebeuren werd opgekrikt tot De Haagse Zomer, die sterk in populariteit groeide. “Er wordt weer gepraat over dingen die gebeuren en niet meer alleen over dingen die op sterven na dood zijn”4a) Na een aantal jaren, vlak voor de opening van het Nieuwe Theater wordt het festival door het nieuwe gemeentebestuur wegbezuinigd.

Naast het presenteren van het landelijk aanbod was het actief ontwikkelen van een Haags aanbod middels producties en coproducties een belangrijke taak . Zoals het door de Gemeente in de Winternota van 1995 werd geformuleerd: Het tot stand brengen en of begeleiden van Toneelproducties. Reinders bleek een goede neus te hebben voor mensen met ideeën. Na de opening bleek er onvoldoende budget voor de exploitatie, laat staan voor de productiefunctie. De tekortkomingen op de exploitatie gingen direct ten koste van de productiefunctie waarvoor nauwelijks geld beschikbaar bleef. Spanning tussen de subsidiegever en het nieuwe theater was onvermijdelijk, omdat de Gemeenteraad een budget- neutrale vernieuwing was gesuggereerd voor het opheffen van HOT en Nieuwe Komedie, hetgeen natuurlijk onmogelijk was. De Gemeente heeft de productiefunctie niet structureel ondersteund om de zogenaamde vlieghoogte van het Theater aan het Spui te verbeteren.

TahSpui ambieerde met nadruk om ook een productieplek te zijn, een niet-onlogische gedachte in het vervolg op de succesvolle Gebeuren producties. Confrontatie van afspraken, verwachtingen en belangen volgt. In mei 2000 stelt de adviescommissie “De hoge verwachtingen bij de start zijn, als men terug kijkt op de afgelopen periode, niet geheel waargemaakt”. Omdat de commissie de redenen niet kan aangeven vervolgt men met “Het (theater) zou een kans moeten krijgen om met voldoende financiële toerusting een productiefunctie te vervullen” en stelt een productiesubsidie van 770.000 per jaar voor. In eerste instantie voor twee jaar. Maar de Gemeente neemt het advies niet over, de productiesubsidie wordt niet gehonoreerd: Het Theater aan het Spui verliest zijn kennelijk ongelijke strijd.

Naast de bijzondere Theatercircuit programmering en de grote festivals bleef TahSpui toch met de vaak schaarse middelen die ter beschikking stonden doorlopend een theater van eigen theaterproducties en kleinschalige dansevenementen, waar jonge makers een kans kregen. Johan Doesburg, Guusje Eybers, Annette Speelt, Greg Nottrot, Annechien Koerselman, Reier Pos kregen steun en konden onder de vleugels van TahSpui produceren. Ola Mafaalani wordt gecontracteerd voor 4 jaar ”Artist in residence” bij TahSpui, het contract van 2001 heeft helaas geen lang leven. Voor het opzetten van productiekernen rond deze makers kwam in de Reinders periode geen structurele steun, wel voor Annette Speelt in 2004. Desondanks is TahSpui mede bepalend voor het culturele gezicht van Den Haag en daarmee een belangrijke factor voor het culturele klimaat van Den Haag.